Żadna generacja ludzkości, szczególnie żyjąca współcześnie nie jest w stanie precyzyjnie przewidzieć jaki zawód będą wykonywały jej dzieci, a już tym bardziej wnuczęta i kolejni następcy. Mówi się, że wykonują czynności i zawody, „o których nam się nawet nie śniło”. Są jednak profesje, które w miernikach chronologicznych możemy uznać za starożytne. Nie tylko uznać – one takimi są. Wspomnę tylko niektóre – np. budowniczowie, czyli planujący piramidy faraonów w Egipcie, wodzów Azteków, Inków, Majów. „Odwieczni” są nauczyciele, chociażby Sokrates z Grecji. Od zarania ludzkości ludzie się leczyli lub próbowali to czynić, a więc byli lekarze – był Hipokrates. 

Hipokrates (ok. 460 – 377 p.n.e.) – lekarz w starożytnej Grecji (Helladzie) powszechnie jest uznawany za ojca medycyny. Był przedstawicielem szkoły lekarskiej z wyspy Kos. Swoje rozumienie medycyny oparł na zasadach racjonalnych, a za naczelną zasadę uznał nieszkodzenie chorym (primum non nocere) i pomaganie uzdrawiającym siłom przyrody. Był również twórcą zasad etyki lekarskiej i nauki o temperamentach. Wszystkie pisma Hipokratesa (i przypisywane jemu) zebrano 100 lat po jego śmierci w dziele Corpus Hippocraticum.

Był czas w powojennej historii Polski, określanej przez niektórych jako „słusznie miniony”, że przedstawiciele poszczególnych zawodów mieli swoje „dni”, uwzględnione w kalendarzu na czerwono. Ludzie składali sobie życzenia, był czas na kawę, lampkę wina... „Ale to już było!” Ale czy „nie wróci więcej?”. Zlikwidować jest niezwykle łatwo, to takie pryncypialne, odważne. Dezintegracja społeczna zawsze służy władzy – szczególnie autorytarnej. Z lat mojej aktywnej działalności zawodowej pamiętam, że na początku kwietnia chodziło się z kwiatkiem do ZOZ–u, konkretnych Pań Doktórek lub Doktorów... Kiedy w instytucji obecnie zawiadującej służbą zdrowia zapytałem, co dziś „w tej sprawie” – „odpowiedziało” mi kłopotliwe milczenie. Takie czasy... 

Każdy ze złotoryjan ma za co podziękować „swoim” lekarzom. Mój tekst jest skromnym podziękowaniem za ich oddanie i ofiarność. Czynię to hurtowo, a detalicznie każdy może zrobić to osobiście lub zapalić świeczkę w złotoryjskim kościele lub na mogile. Poniższy wykaz zawdzięczamy prawie w całości małżeństwu lekarzy: pani dr Danucie Peszko (z d. Kapusta) oraz doc. dr. Jerzemu Peszko. Serdecznie dziękuję. Pan Docent w książce Złotoryja 1211 – 2011 w rozdziale poświęconym złotoryjskiej medycynie przedstawił w aspekcie historycznym dzieje złotoryjskiej służby zdrowia. Dodać muszę, że instytucje, do których zwróciłem się w celu sporządzenia rejestru lekarzy, nie odpowiedziały na mój apel. W związku z tym powstał wykaz (pewnie niepełny) jak niżej – proszę czytelników o uzupełnienie: 

ANESTOZJOLOGIA:

1. Kazimierz Woźniak 
2. Wojciech Gogula 
3. Andrzej Salamon 
4. Grzegorz Szociński 
5. Jan Wierciński 
6. Ewa Bednarek 
7. Bogumił Lubowicz 
8. Zdzisława Nowicka 
9. Rafiqure Ahmed Shaikh 
10. Tomasz Kuczkowski 
11. Izabela Lipińska 
12. Bernadetta Tułaza 

CHIRURGIA: 

1. Rościsław Binasik 
2. dr hab. n. med. Jerzy Peszko 
3. Kazimierz Baranowski 
4. Roman Kowal 
5. Helena Kozyra 
6. Bogusław Radzki 
7. Antoni Noryński 
8. Janusz Miernicki 
9. Barbara Charytoniuk 
10. Jacek Durys 
11. Przemysław Serafin 
12. Jerzy Łyczko 
13. Mieczysław Ambroziuk 
14. Stanisław Zieliński 
15. Marek Kwapisz 
16. Stanisław Furtan 

DERMATOLOGIA: 

1. Mirosław Sikorski 
2. Zdzisława Kwapisz 

FARMACJA:

1. Władysław Staronka
2. Halina Leśniak
3. Leszek Mazanek
4. Grażyna Cwojdzińska
5. Witold Huget
6. Ewa Górak
7. Teresa Wojdyno
8. Katarzyna Skoczypiec
9. Piotr Biłak
10. Wiesława Lakwa
11. Anna Łęska

GINEKOLOGIA: 

1. Andrzej Wolańczyk 
2. Ignacy Drexler 
3. Maciej Zawodniak 
4. Jerzy Stryczek 
5. Jadwiga Szeląg
6. Krzysztof Bardega 
7. Leszek Huzarski 
8. Danuta Jeka 
9. Ryszard Miara 
10. Andrzej Olejniczak 
11. Beata Olejniczak 
12. Zdzisław Leśniak 
13. Berenice Taiwo 
14. Halina Drozdowska 
15. Ryszard Zasławski 
16. Abdul Hasan 
17. Leszek Kukuła 
18. Mirosław Wydra 
19. Ireneusz Skarbiński
20. Lech Kukuła 

INTERNA:

1. Johann Wolfgang Schultz 
2. Henryk Borejko 
3. Maria Pawlikowska – Myszkowska z domu Parchimowicz 
4. Henryk Bartosiewicz 
5. Janina Bartosiewicz 
6. Jerzy Woźniak 
7. Jan Błaszczyk 
8. Henryk Wawruszczak 
9. Bronisław Lipiński 
10. Jacek Rudnicki 
11. Antoni Spyrka 
12. Jolanta Błażewicz – Zawodniak 
13. Bożena Matecka 
14. Alicja Skiba – Łąk 
15. Ewa Furtan 
16. Jan Bednarczyk 
17. Ireneusz Zieliński 
18. Romuald Mularczyk 
19. Ewa Chorążyczewska 
20. Beata Szymańska 
21. Andrzej Białowąs 
22. Janusz Chudyba 
23. Andrzej Wątrobiński 
24. Stanisława Jurczyk 
25. Ludwik Prokopowicz 
26. Szymon Borys 
27. Bożena Dąbrowska – Papadopulu 
28. Maria Idzikowska 
29. Leszek Malkiewicz

KARDIOLOGIA: 

1. Urszula Maciejak 
2. Beata Mikłaszewicz

LARYNGOLOGIA: 

1. Józef Straszkiewicz 
2. Maria Pawłowska 
3. Stanisław Iwankiewicz 
4. Stanisław Kowalczyk 
5. Tomasz Matuszczyk 
6. Krystyna Łukasik 
7. Radosław Matusz 

NEUROLOGIA: 

1. Andrzej Maciejak 
2. Jacek Znamirowski 
3. Ewa Kuriata 
4. Elżbieta Wilska 
5. Grzegorz Marcyniuk 
6. Bożena Goździkowska 
7. Bogusław Paradowski 

OKULISTYKA: 

1. Marek Pasternak 
2. Krystyna Woźniak 
3. Arkadiusz Szudrowicz 
4. Beata Malkiewicz 
5. Dariusz Dura 

PEDIATRIA: 

1. Danuta Peszko z domu Wilczyńska 
2. Maria Drexler 
3. Maria Wolańczyk 
4. Barbara Listwan 
5. Barbara Kuczkowska 
6. Wiesław Kepesz 
7. Barbara Olesińska – Prus 
8. Stanisława Konsztowicz – Sikorska 
9. Barbara Kołodziej 
10. Danuta Peszko z domu Kapusta 
11. Elwira Gogula 
12. Krzysztof Kobyliński 
13. Sabina Kobylińska 
14. Beata Świderska 
15. Maria Masternak – Piechula 
16. Jolanta Kempa 
17. Katarzyna Krupska 
18. Katarzyna Lewicka 
19. Jerzy Liszewski 
20. dr Tomasz Wolańczyk

PSYCHIATRIA: 

1. Piotr Behnke
2. Dorota Puchalska – Antosik 
3. Wojciech Szeląg
4. Marzenna Maciejak

RADIOLOGIA: 

1. Jerzy Szymonek 
2. … Prusiewicz 
3. Małgorzata Sierpowska 
4. Tomasz Sozański 
5. Józef Tomecki 
6. Robert Szozda 
7. Marcin Kozłowski 
8. Marian Kołodziej

REHABILITACJA: 

1. Bogdan Zając 
2. Piotr Rossudowski 

STOMATOLOGIA:

1. Longina Ruta 
2. Teresa Żukowska – Gawron 
3. Teresa Lipińska 
4. Anna Radzka 
5. Mirosław Szymonek 
6. Anna Sobieszek 
7. Andrzej Adamczyk 
8. Róża Rymar – Wątrobińska 
9. Lidia Słowik 
10. Danuta Siwiak 
11. Marian Derlatka 
12. Małgorzata Madej – Gratkowska
13. Paweł Walewski

WETERYNARIA: 

1. Kazimierz Składzień 
2. Kazimierz Łosieczka 
3. Michał Cwynar 
4. Ryszard Molenda 
5. Michał Lichość 
6. Lucyna Grobelna 
7. Marta Brzyska
8. Wiesław Ciempka 

FELCZERZY: 

1. Paweł Śnieżko 
2. Tadeusz Słomiany 
3. Waldemar Chołoniewski 
4. Felicja Neńkin
5. Anastazja Łozińska
6. Władysław Gryś

W wymienionym wcześniej opracowaniu doc. dr Jerzy Peszko wymienia jeszcze lekarzy Goldbergerów, którzy działali w mieście do czasu ich wysiedlenia. Nie jest mi znane, czy i w jakim zakresie świadczyli oni w tym czasie pomoc medyczną (czynił to z pewnością Wolfgang Schultz), ale dla celów dokumentacyjnych przytaczam ich nazwiska: 

1. Artur Harbin 
2. Friedrich Heide 
3. Artur Hoffmann 
4. Richhard Kuschel 
5. Hans Pallaske 
6. Erich Rübekeil 
7. Wolfgang Schultz

Wymieniony jest jeszcze felczer Ernest Flatzek, o którym wiadomo, że pomagał złotoryjanom.

Lekarze to nie cała służba zdrowia, choć oni stanowią o jej istocie. Jako niejednokrotny pacjent, także szpitalny, potrafię ocenić i docenić nieraz „niewidoczną”, a także niedocenianą służbę i pracę pielęgniarek. Od jednego z lekarzy usłyszałem kiedyś, że „bez pielęgniarek samemu nie udałoby mu się nikogo wyleczyć”. Niech powyższe słowa oraz moje podziękowanie także do nich dotrą.

Wielu z nas doświadczyło okoliczności (mnie spotkało to dwukrotnie), gdy po poradę lekarską nie udało się do przychodni („ośrodka zdrowia”) osobiście i o własnych siłach lub gdy lekarz nie przybył z pomocą do domu. Okoliczności sprawiły, że zostaliśmy dowiezieni w sytuacji przymusowej i ekstremalnej tzw. „erką”, czyli pogotowiem ratunkowym na sygnale (do dziś na dźwięk tego sygnału przechodzą mnie ciarki). W większości przypadków ambulans jeszcze zdąży! Ten wygrany wyścig między życiem a śmiercią zawdzięczamy ludziom pogotowia. Uzyskanie nazwisk tych osób nie było proste, toteż i ten wykaz prosi się o uzupełnienie. Na dziś poczet tych osób przedstawia się jak niżej. Słowa podziękowania za jego sporządzenie oraz przedstawienie rysu historycznego tej ważnej komórki służby zdrowia należą się Ryszardowi Piątkowskiemu – pracownikowi ratownictwa medycznego.

Do połowy lat 90. w szpitalu istniał Oddział Pomocy Doraźnej, który zatrudniał lekarzy, pielęgniarki i sanitariuszy. Na wyjazdy jeździli lekarze i sanitariusze, a karetki pogotowia i kierowców dostarczała Rejonowa Kolumna Transportu Sanitarnego (RKTS) w Złotoryi, która podlegała Wojewódzkiej Kolumnie Transportu Sanitarnego w Legnicy (WKTS). W latach1998–99 powstała Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego w Legnicy (WSPR), która przejęła zespoły wyjazdowe podległe do tej pory szpitalom jako część OPD.W połowie 1999 r. WSPR zakupiła pierwsze własne karetki i zatrudniła kierowców do tej pory będących pracownikami Kolumn Transportu Sanitarnego. W latach 2000–2001 r. doszło do fuzji WSPR i WKTS w wyniku czego powstało Pogotowie Ratunkowe w Legnicy, które zarządza placówkami w miastach powiatowych. Noszą one nazwę Zespoły Ratownictwa Medycznego (ZRM Złotoryja) i są częścią systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne (PRM). Zawody, które do tej pory pracowały w pogotowiu (sanitariusz i kierowca) nie były zawodami medycznymi i nie mogły wykonywać czynności medycznych. Przygotowana wtedy ustawa o PRM wymuszała u dotychczasowych pracowników uzupełnienie wykształcenia; jednocześnie byli już przyjmowani do pracy dyplomowani ratownicy medyczni. Część kierowców i sanitariuszy posiadająca średnie wykształcenie zdecydowała się na zdobycie zawodu ratownika medycznego. Pozostali niestety musieli szukać pracy; jedynie starszym kierowcom pozwolono dopracować do emerytury. Personalnie udało się ustalić następujące osoby:

KIEROWCY:

1. Franciszek Mazur
2. Wiesław Krawczyk
3. Edmund Steinmeister
4. Eugeniusz Nowak
5. Jan Miller
6. Władysław Listwan
7. Henryk Zdeb
8. Andrzej Łoziński
9. Czesław Kania
10. Jan Szczepański
11. Karol Dziedzic
12. Stanisław Łysiak
13. Marian Łęski
14. Mieczysław Berlik

SANITARIUSZE:

1. Maria Gutkowska
2. Małgorzata Wrona
3. Irena Krawczyk
4. Julia Popek
5. Irena Piendel
6. Zofia Strączek
7. Anna Pankiewicz
8. Grażyna Pasterczyk
9. Zenon Buchowski
10. Dariusz Gruhlke
11. Jerzy Orliński
12. Robert Walczewski
13. Robert Tyc

Kierowcy i sanitariusze, którzy zdobyli dyplomy Ratowników Medycznych:

1. Andrzej Lis
2. Jan Urszel
3. Ryszard Szura
4. Ryszard Piątkowski
5. Jerzy Hutyra
6. Jan Starowicz
7. Andrzej Rżany
8. Witold Rykis

RATOWNICY MEDYCZNI:

1. Andrzej Maga
2. Tomasz Zatwardnicki
3. Andrzej Zatwardnicki
4. Paweł Pankiewicz
5. Marcin Poszwiński
6. Piotr Zieliński
7. Marcin Zielewski
8. Grzegorz Czuk
9. Marcin Przygórski
10. Marcin Pawlik
11. Tomasz Ardelli
12. Rafał Kur
13. Artur Grądek
14. Piotr Modras
15. Piotr Szczepanowski
16. Jacek Chmielowski
17. Łukasz Zabłocki

Ratownicy Medyczni na umowach cywilnoprawnych stale współpracujący z ZRM:

1. Patryk Suchojad
2. Adam Jabłoński
3. Rafał Masel
4. Artur Raszkiewicz
5. Adam Krupa

PIELĘGNIARKI I PIELĘGNIARZE:

1. Bronisława Zarzycka – kierownik ZRM 2001–2009
2. Anna Łyczko – kierownik ZRM 2009–2021
3. Urszula Wiśniewska – kierownik ZRM 
4. Grażyna Tyc
5. Danuta Ardelli
6. Wiesława Baszak
7. Barbara Łysiak
8. Gabriela Seńczuk
9. Wiesława Hrebień
10. Jadwiga Mróz
11. Wiesława Grodzka
12. Jerzy Szmydyński
13. Mariusz Tarkowski
14. Mariusz Plewiński

 FELCZERZY:

1. Felicja Neńkin
2. Anastazja Łozińska
3. Władysław Gryś
4. Paweł Śnieżko

LEKARZE:

1. Jacek Durys – pierwszy kierownik ZRM i z–ca dyr. WSPR w Legnicy
2. Helena Kozyra
3. Przemysław Serafin
4. Władysław Świerz
5. Jerzy Bąkowski
6. Dariusz Korolik
7. Wojciech Gogula
8. Mirosław Sikorski
9. Ireneusz Zieliński
10. Jerzy Świsłocki
11. Mikołaj Statkiewicz
12. Jerzy Łyczko
13. Iwona Riczka
14. Zbigniew Dragan
15. Andrzej Olejniczak
16. Nikolai Lambrinow

Czytelników proszę o uzupełnienie w każdym zakresie.

Alfred Michler
Kwiecień 2022
w Dniu Służby Zdrowia (byłym)

Skład komputerowy: Krystyna Rybicka, Urszula Gałązka