Żadna generacja ludzkości, szczególnie żyjąca współcześnie nie jest w stanie precyzyjnie przewidzieć jaki zawód będą wykonywały jej dzieci, a już tym bardziej wnuczęta i kolejni następcy. Mówi się, że wykonują czynności i zawody, „o których nam się nawet nie śniło”. Są jednak profesje, które w miernikach chronologicznych możemy uznać za starożytne. Nie tylko uznać – one takimi są. Wspomnę tylko niektóre – np. budowniczowie, czyli planujący piramidy faraonów w Egipcie, wodzów Azteków, Inków, Majów. „Odwieczni” są nauczyciele, chociażby Sokrates z Grecji. Od zarania ludzkości ludzie się leczyli lub próbowali to czynić, a więc byli lekarze – był Hipokrates.
Hipokrates (ok. 460 – 377 p.n.e.) – lekarz w starożytnej Grecji (Helladzie) powszechnie jest uznawany za ojca medycyny. Był przedstawicielem szkoły lekarskiej z wyspy Kos. Swoje rozumienie medycyny oparł na zasadach racjonalnych, a za naczelną zasadę uznał nieszkodzenie chorym (primum non nocere) i pomaganie uzdrawiającym siłom przyrody. Był również twórcą zasad etyki lekarskiej i nauki o temperamentach. Wszystkie pisma Hipokratesa (i przypisywane jemu) zebrano 100 lat po jego śmierci w dziele Corpus Hippocraticum.
Był czas w powojennej historii Polski, określanej przez niektórych jako „słusznie miniony”, że przedstawiciele poszczególnych zawodów mieli swoje „dni”, uwzględnione w kalendarzu na czerwono. Ludzie składali sobie życzenia, był czas na kawę, lampkę wina... „Ale to już było!” Ale czy „nie wróci więcej?”. Zlikwidować jest niezwykle łatwo, to takie pryncypialne, odważne. Dezintegracja społeczna zawsze służy władzy – szczególnie autorytarnej. Z lat mojej aktywnej działalności zawodowej pamiętam, że na początku kwietnia chodziło się z kwiatkiem do ZOZ–u, konkretnych Pań Doktórek lub Doktorów... Kiedy w instytucji obecnie zawiadującej służbą zdrowia zapytałem, co dziś „w tej sprawie” – „odpowiedziało” mi kłopotliwe milczenie. Takie czasy...
Każdy ze złotoryjan ma za co podziękować „swoim” lekarzom. Mój tekst jest skromnym podziękowaniem za ich oddanie i ofiarność. Czynię to hurtowo, a detalicznie każdy może zrobić to osobiście lub zapalić świeczkę w złotoryjskim kościele lub na mogile. Poniższy wykaz zawdzięczamy prawie w całości małżeństwu lekarzy: pani dr Danucie Peszko (z d. Kapusta) oraz doc. dr. Jerzemu Peszko. Serdecznie dziękuję. Pan Docent w książce Złotoryja 1211 – 2011 w rozdziale poświęconym złotoryjskiej medycynie przedstawił w aspekcie historycznym dzieje złotoryjskiej służby zdrowia. Dodać muszę, że instytucje, do których zwróciłem się w celu sporządzenia rejestru lekarzy, nie odpowiedziały na mój apel. W związku z tym powstał wykaz (pewnie niepełny) jak niżej – proszę czytelników o uzupełnienie:
ANESTOZJOLOGIA:
- Kazimierz Woźniak
- Wojciech Gogula
- Andrzej Salamon
- Grzegorz Szociński
- Jan Wierciński
- Ewa Bednarek
- Bogumił Lubowicz
- Zdzisława Nowicka
- Rafiqure Ahmed Shaikh
- Tomasz Kuczkowski
- Izabela Lipińska
- Bernadetta Tułaza
CHIRURGIA:
- Rościsław Binasik
- dr hab. n. med. Jerzy Peszko
- Kazimierz Baranowski
- Roman Kowal
- Helena Kozyra
- Bogusław Radzki
- Antoni Noryński
- Janusz Miernicki
- Barbara Charytoniuk
- Jacek Durys
- Przemysław Serafin
- Jerzy Łyczko
- Mieczysław Ambroziuk
- Stanisław Zieliński
- Marek Kwapisz
- Stanisław Furtan
DERMATOLOGIA:
- Mirosław Sikorski
- Zdzisława Kwapisz
FARMACJA:
- Władysław Staronka
- Halina Leśniak
- Leszek Mazanek
- Grażyna Cwojdzińska
- Witold Huget
- Ewa Górak
- Teresa Wojdyno
- Katarzyna Skoczypiec
- Piotr Biłak
- Wiesława Lakwa
- Anna Łęska
GINEKOLOGIA:
- Andrzej Wolańczyk
- Ignacy Drexler
- Maciej Zawodniak
- Jerzy Stryczek
- Jadwiga Szeląg
- Krzysztof Bardega
- Leszek Huzarski
- Danuta Jeka
- Ryszard Miara
- Andrzej Olejniczak
- Beata Olejniczak
- Zdzisław Leśniak
- Berenice Taiwo
- Halina Drozdowska
- Ryszard Zasławski
- Abdul Hasan
- Leszek Kukuła
- Mirosław Wydra
- Ireneusz Skarbiński
- Lech Kukuła
INTERNA:
- Johann Wolfgang Schultz
- Henryk Borejko
- Maria Pawlikowska – Myszkowska z domu Parchimowicz
- Henryk Bartosiewicz
- Janina Bartosiewicz
- Jerzy Woźniak
- Jan Błaszczyk
- Henryk Wawruszczak
- Bronisław Lipiński
- Jacek Rudnicki
- Antoni Spyrka
- Jolanta Błażewicz – Zawodniak
- Bożena Matecka
- Alicja Skiba – Łąk
- Ewa Furtan
- Jan Bednarczyk
- Ireneusz Zieliński
- Romuald Mularczyk
- Ewa Chorążyczewska
- Beata Szymańska
- Andrzej Białowąs
- Janusz Chudyba
- Andrzej Wątrobiński
- Stanisława Jurczyk
- Ludwik Prokopowicz
- Szymon Borys
- Bożena Dąbrowska – Papadopulu
- Maria Idzikowska
- Leszek Malkiewicz
KARDIOLOGIA:
- Urszula Maciejak
- Beata Mikłaszewicz
LARYNGOLOGIA:
- Józef Straszkiewicz
- Maria Pawłowska
- Stanisław Iwankiewicz
- Stanisław Kowalczyk
- Tomasz Matuszczyk
- Krystyna Łukasik
- Radosław Matusz
NEUROLOGIA:
- Andrzej Maciejak
- Jacek Znamirowski
- Ewa Kuriata
- Elżbieta Wilska
- Grzegorz Marcyniuk
- Bożena Goździkowska
- Bogusław Paradowski
OKULISTYKA:
- Marek Pasternak
- Krystyna Woźniak
- Arkadiusz Szudrowicz
- Beata Malkiewicz
- Dariusz Dura
PEDIATRIA:
- Danuta Peszko z domu Wilczyńska
- Maria Drexler
- Maria Wolańczyk
- Barbara Listwan
- Barbara Kuczkowska
- Wiesław Kepesz
- Barbara Olesińska – Prus
- Stanisława Konsztowicz – Sikorska
- Barbara Kołodziej
- Danuta Peszko z domu Kapusta
- Elwira Gogula
- Krzysztof Kobyliński
- Sabina Kobylińska
- Beata Świderska
- Maria Masternak – Piechula
- Jolanta Kempa
- Katarzyna Krupska
- Katarzyna Lewicka
- Jerzy Liszewski
- dr Tomasz Wolańczyk
PSYCHIATRIA:
- Piotr Behnke
- Dorota Puchalska – Antosik
- Wojciech Szeląg
- Marzenna Maciejak
RADIOLOGIA:
- Jerzy Szymonek
- … Prusiewicz
- Małgorzata Sierpowska
- Tomasz Sozański
- Józef Tomecki
- Robert Szozda
- Marcin Kozłowski
- Marian Kołodziej
REHABILITACJA:
- Bogdan Zając
- Piotr Rossudowski
STOMATOLOGIA:
- Longina Ruta
- Teresa Żukowska – Gawron
- Teresa Lipińska
- Anna Radzka
- Mirosław Szymonek
- Anna Sobieszek
- Andrzej Adamczyk
- Róża Rymar – Wątrobińska
- Lidia Słowik
- Danuta Siwiak
- Marian Derlatka
- Małgorzata Madej – Gratkowska
- Paweł Walewski
WETERYNARIA:
- Kazimierz Składzień
- Kazimierz Łosieczka
- Michał Cwynar
- Ryszard Molenda
- Michał Lichość
- Lucyna Grobelna
- Marta Brzyska
- Wiesław Ciempka
FELCZERZY:
- Paweł Śnieżko
- Tadeusz Słomiany
- Waldemar Chołoniewski
- Felicja Neńkin
- Anastazja Łozińska
- Władysław Gryś
W wymienionym wcześniej opracowaniu doc. dr Jerzy Peszko wymienia jeszcze lekarzy Goldbergerów, którzy działali w mieście do czasu ich wysiedlenia. Nie jest mi znane, czy i w jakim zakresie świadczyli oni w tym czasie pomoc medyczną (czynił to z pewnością Wolfgang Schultz), ale dla celów dokumentacyjnych przytaczam ich nazwiska:
- Artur Harbin
- Friedrich Heide
- Artur Hoffmann
- Richhard Kuschel
- Hans Pallaske
- Erich Rübekeil
- Wolfgang Schultz
Wymieniony jest jeszcze felczer Ernest Flatzek, o którym wiadomo, że pomagał złotoryjanom.
Lekarze to nie cała służba zdrowia, choć oni stanowią o jej istocie. Jako niejednokrotny pacjent, także szpitalny, potrafię ocenić i docenić nieraz „niewidoczną”, a także niedocenianą służbę i pracę pielęgniarek. Od jednego z lekarzy usłyszałem kiedyś, że „bez pielęgniarek samemu nie udałoby mu się nikogo wyleczyć”. Niech powyższe słowa oraz moje podziękowanie także do nich dotrą.
Wielu z nas doświadczyło okoliczności (mnie spotkało to dwukrotnie), gdy po poradę lekarską nie udało się do przychodni („ośrodka zdrowia”) osobiście i o własnych siłach lub gdy lekarz nie przybył z pomocą do domu. Okoliczności sprawiły, że zostaliśmy dowiezieni w sytuacji przymusowej i ekstremalnej tzw. „erką”, czyli pogotowiem ratunkowym na sygnale (do dziś na dźwięk tego sygnału przechodzą mnie ciarki). W większości przypadków ambulans jeszcze zdąży! Ten wygrany wyścig między życiem a śmiercią zawdzięczamy ludziom pogotowia. Uzyskanie nazwisk tych osób nie było proste, toteż i ten wykaz prosi się o uzupełnienie. Na dziś poczet tych osób przedstawia się jak niżej. Słowa podziękowania za jego sporządzenie oraz przedstawienie rysu historycznego tej ważnej komórki służby zdrowia należą się Ryszardowi Piątkowskiemu – pracownikowi ratownictwa medycznego.
Do połowy lat 90. w szpitalu istniał Oddział Pomocy Doraźnej, który zatrudniał lekarzy, pielęgniarki i sanitariuszy. Na wyjazdy jeździli lekarze i sanitariusze, a karetki pogotowia i kierowców dostarczała Rejonowa Kolumna Transportu Sanitarnego (RKTS) w Złotoryi, która podlegała Wojewódzkiej Kolumnie Transportu Sanitarnego w Legnicy (WKTS). W latach1998–99 powstała Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego w Legnicy (WSPR), która przejęła zespoły wyjazdowe podległe do tej pory szpitalom jako część OPD.W połowie 1999 r. WSPR zakupiła pierwsze własne karetki i zatrudniła kierowców do tej pory będących pracownikami Kolumn Transportu Sanitarnego. W latach 2000–2001 r. doszło do fuzji WSPR i WKTS w wyniku czego powstało Pogotowie Ratunkowe w Legnicy, które zarządza placówkami w miastach powiatowych. Noszą one nazwę Zespoły Ratownictwa Medycznego (ZRM Złotoryja) i są częścią systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne (PRM). Zawody, które do tej pory pracowały w pogotowiu (sanitariusz i kierowca) nie były zawodami medycznymi i nie mogły wykonywać czynności medycznych. Przygotowana wtedy ustawa o PRM wymuszała u dotychczasowych pracowników uzupełnienie wykształcenia; jednocześnie byli już przyjmowani do pracy dyplomowani ratownicy medyczni. Część kierowców i sanitariuszy posiadająca średnie wykształcenie zdecydowała się na zdobycie zawodu ratownika medycznego. Pozostali niestety musieli szukać pracy; jedynie starszym kierowcom pozwolono dopracować do emerytury. Personalnie udało się ustalić następujące osoby:
KIEROWCY:
- Franciszek Mazur
- Wiesław Krawczyk
- Edmund Steinmeister
- Eugeniusz Nowak
- Jan Miller
- Władysław Listwan
- Henryk Zdeb
- Andrzej Łoziński
- Czesław Kania
- Jan Szczepański
- Karol Dziedzic
- Stanisław Łysiak
- Marian Łęski
- Mieczysław Berlik
SANITARIUSZE:
- Maria Gutkowska
- Małgorzata Wrona
- Irena Krawczyk
- Julia Popek
- Irena Piendel
- Zofia Strączek
- Anna Pankiewicz
- Grażyna Pasterczyk
- Zenon Buchowski
- Dariusz Gruhlke
- Jerzy Orliński
- Robert Walczewski
- Robert Tyc
Kierowcy i sanitariusze, którzy zdobyli dyplomy Ratowników Medycznych:
- Andrzej Lis
- Jan Urszel
- Ryszard Szura
- Ryszard Piątkowski
- Jerzy Hutyra
- Jan Starowicz
- Andrzej Rżany
- Witold Rykis
RATOWNICY MEDYCZNI:
- Andrzej Maga
- Tomasz Zatwardnicki
- Andrzej Zatwardnicki
- Paweł Pankiewicz
- Marcin Poszwiński
- Piotr Zieliński
- Marcin Zielewski
- Grzegorz Czuk
- Marcin Przygórski
- Marcin Pawlik
- Tomasz Ardelli
- Rafał Kur
- Artur Grądek
- Piotr Modras
- Piotr Szczepanowski
- Jacek Chmielowski
- Łukasz Zabłocki
Ratownicy Medyczni na umowach cywilnoprawnych stale współpracujący z ZRM:
- Patryk Suchojad
- Adam Jabłoński
- Rafał Masel
- Artur Raszkiewicz
- Adam Krupa
PIELĘGNIARKI I PIELĘGNIARZE:
- Bronisława Zarzycka – kierownik ZRM 2001–2009
- Anna Łyczko – kierownik ZRM 2009–2021
- Urszula Wiśniewska – kierownik ZRM
- Grażyna Tyc
- Danuta Ardelli
- Wiesława Baszak
- Barbara Łysiak
- Gabriela Seńczuk
- Wiesława Hrebień
- Jadwiga Mróz
- Wiesława Grodzka
- Jerzy Szmydyński
- Mariusz Tarkowski
- Mariusz Plewiński
FELCZERZY:
- Felicja Neńkin
- Anastazja Łozińska
- Władysław Gryś
- Paweł Śnieżko
LEKARZE:
- Jacek Durys – pierwszy kierownik ZRM i z–ca dyr. WSPR w Legnicy
- Helena Kozyra
- Przemysław Serafin
- Władysław Świerz
- Jerzy Bąkowski
- Dariusz Korolik
- Wojciech Gogula
- Mirosław Sikorski
- Ireneusz Zieliński
- Jerzy Świsłocki
- Mikołaj Statkiewicz
- Jerzy Łyczko
- Iwona Riczka
- Zbigniew Dragan
- Andrzej Olejniczak
- Nikolai Lambrinow
Czytelników proszę o uzupełnienie w każdym zakresie.
Alfred Michler
Kwiecień 2022
w Dniu Służby Zdrowia (byłym)
Skład komputerowy: Krystyna Rybicka, Urszula Gałązka